• Towarzystwo
• Wydarzenia
• Wincenty Witos
• Muzeum
• Szkoły im. Witosa
• Biuletyn Piast
• Wydawnictwa
• Galeria
• Przetarg
• Księga gości
• Kontakt
• English version

Zaprzyjaźnione strony:

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Przyczyny powstania Towarzystwa

Powołanie Muzeum było sukcesem grupy starych działaczy ludowych, na czele których stał Stanisław Mierzwa, bliski współpracownik Witosa i kontynuator jego ideii. Stanisław Mierzwa był tą postacią w powojennym ruchu ludowym, która symbolizowała niezależność i samodzielność tegoż ruchu. Prześladowany i więziony w okresie stalinowskim, w trudnych dla Polski i wsi czasach, zachował godność obywatelską i chłopską, a przez fakt, iż w ostatnim okresie życia Witosa był Mu najbliższym współpracownikiem - uznany został za spadkobiercę idei wielkich przywódców chłopskich: Witosa, Rataja i Mikołajczyka. Był Mierzwa zarówno dla ludowców, jak i polityków polskiej opozycji autorytetem.

Po wyjściu ze stalinowskiego więzienia a zwłaszcza po październiku 1956 r. Mierzwa zaczął ożywiać pamięć o Wincentym Witosie. Najpierw ogromadzał w Wierzchosławicach, przy grobie W Witosa starych działaczy ludowych, rozproszonych po całej Polsce. Potem zachęcał młodszych ludowców do przyjazdu do Witosowej wsi. Stworzył w ten sposób niezależny ośrodek ruchu ludowego w Polsce. Cel ten osiągnął głównie poprzez gromadzenie wokół Grobu Witosa - jego żyjących jeszcze współpracowników, działaczy ludowych młodego i starszego pochodzenia. Z latami, tradycją stały się coroczne spotkania w kolejną rocznicę śmierci Witosa, z czasem zwane "zaduszkami witosowymi" Okazją do spotkań były także ważne rocznice z historii ruchu ludowego, które odbywały się w zagrodzie Witosa, gdzie ich uczestnicy podejmowani byli przez rodzinę jego rodzinę. Głównym zamierzeniem grupy Mierzwy, którą zwano także "konfederatami krakowskim" było przywrócenie Witosowi i polskiemu ruchowi ludowemu należnego mu miejsca w historii Polski i w życiu politycznym. Do tej grupy należeleli tacy działacze m.in. jak: Edward Kaleta, Jan Mazurek, Józef Marcinkowski, Wojciech Jekiełek, Mieczysław Kabat, Jan Witaszek, Karol Buczek, a także młodszego pokolenia: Franciszek Kieć czy Antoni Wszołek.

Utworzenie Muzeum stworzyło prawne możliwości do usankcjonowania działalności grupy Stanisława Mierzwy, która znalazła możliwość formalnego funkcjonowania w stowarzyszeniu zarejestrowanym jako Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa.

Założenie Towarzystwa i wytyczenie celów działalności

W listopadzie 1972r., w 27. rocznicę śmierci Witosa uczestnicy "zaduszek witosowych" założyli stowarzyszenie p.n. Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa i wybrali tymczasowy Zarząd w składzie: Franciszek Kieć - prezes, Solak Antoni- wiceprezes, Dzierwa Krystyna- sekretarz, Wszołek Antoni- skarbnik oraz Steindel Joanna, Mróz Jan, Kocąb Władysław, Rzeźnik Kazimierz, Kędzior Jan, Chmura Michał, Woźniak Józef, Szyncel Marian. Został też przygotowany Statut. Pierwszy a zarazem wieloletni prezes Towarzystwa - Franciszek Kieć, wspominając powołanie Towarzystwa stwierdził: "Mecenas Stanisław Mierzwa i inni krakowscy prawnicy opracowali projekt Statutu. Stanisław Mierzwa był inicjatorem całej sprawy, jednak jego nazwisko nie mogło znaleść się na liście założycieli". Również nazwiska pozostałych "konfederatów krakowskich" nie widnieją w gronie założycieli z tej samej przyczyny co osoba Mierzwy. Zgoda ówczesnych władz na zarejestrowanie Towarzystwa, któremu jednak nie pozwolono na działaność wykraczającą poza powiat tarnowski, nie oznaczała zgody na swobodną działalność upamietniajacą postać Witosa. Wielokrotnie członkowie Towarzystwa byli przesłuchiwani, czasem nawet zatrzymywani w areszcie na 48 godzin, innym razem wstrzymywani w swej drodze do Wierzchosławic.

Formalnie Towarzystwo powstało w dniu 30.I.1973r. decyzją Urzędu Spraw Wewnętrznych WRN w Krakowie.

Równocześnie został zatwierdzony statut Towarzystwa, w którym zapisano, iż celem Towarzystwa jest:

• pielęgnowanie i krzewienie pamięci Wincentego Witosa,
• zabezpieczenie i dalsza opieka nad spuścizną materialną i duchową Wincentego Witosa, czyli nad jego domem rodzinnym, gospodarstwem rolnym, zabudowaniami, przedmiotami codziennego użytku oraz rozległą spuścizną pisarską,
• odszukiwanie i zabezpieczanie pamiątek po Wincentym Witosie, a w szczególności jego listów, manuskryptów, fotografii okolicznościowych, przedmiotów osobistych oraz wspomnień o nim działaczy chłopskich,
• ułatwienie naukowcom historykom i socjologom zebrania materiałów do życiorysu i działalności tego przywódcy chłopskiego, na tle historii wsi i ruchu ludowego.

Do realizacji powyższych celów Towarzystwo zdąża poprzez podejmowanie incjatyw uczczenia pamięci Witosa w różnych formach oraz popierania inicjatyw zmierzających do opracowania i wydania wszystkich prac pisarskich Witosa i zbieranie opracowań i materiałów, inicjowanie pisania wspomnień przez działaczy chłopskich o działalności Witosa.

Działalność Towarzystwa od momentu założenia

Z zadań wytyczonych w statucie Towarzystwo wywiązało się w pełni. Głónym zadaniem było pogłębianie tradycji ruchu ludowego, a celem odrodzenia niezależnego ruchu ludowego, którego główne wartości Towarzystwo przechowywało. Witos, wielki chłopski przywódca, był zarazem przykładem człowieka walki, nieugiętości i osobistej godności, człowieka wiernego swemu państwu i swej klasie. W latach zniewolenia ruchu ludowego przywoływanie postaci Witosa i jego dziejów pokazywało mieszkańcom wsi, jak głęboko w polskiej ziemi tkwią korzenie ich ruchu politycznego, ile ten ruch wniósł do walki o godność człowieka, równość, sprawiedliwość i postęp społeczny, do walki o niepodległy byt narodowy.

Poza tym powstałe w 1973 roku Towarzystwo stało się płaszczyzną porozumienia i nawiązania współpracy pomiędzy starszym a młodzym pokoleniem działaczy ludowych. Do Towarzystwa wstępowali zarówno członkowie PSL jak i członkowie ZSL, których zaakceptował Zarząd Towarzystwa, a którzy doskonale zdawali sobie sprawę, że w wierzchosławickich spotkaniach tkwi sens autentycznego ruchu ludowego, którego symbolem był przecież Witos.

Działalność Towarzystwa była i jest bardzo różnorodna. Od inicjowania spotkań, odczytów, organizowania rocznic upamiętniających ważne wydarzenia z życia Witosa, ZMW "Wici" czy szeroko pojętego ruchu ludowego poprzez staranie się różnymi ścieżkami o nadawanie imion Witosa, Rataja i nnych działaczy szkołom i ulicom do zadań na wielką skalę, do jakich zaliczyć trzeba budowę Popiersia w Wierzchosławicach i Pomnika Wincentego Witosa w Tarnowie. Celem tej działalności było ożywianie pamięci o Witosie następnie znalezienie dla tej wielkiej postaci godnego miejsce w historii Polski. Niewątpliwie sukcesem Towarzystwa było uniemożliwienie ówczesnej polskiej władz, głównie z lat 1950 - 1970 zamiaru wymazywania z pamięci dorastającego nowego pokolenia Polaków wielkich postaci II RP, w tym głównie Witosa - premiera Polski z 1920 r., a więc "pogromcę" Rosji sowieckiej.

Z ważnych rocznic organizowanych przez Towarzystwo należy wspomnieć o uroczystościach dożynkowych celem przypomnienia "Dożynek Reymontowskich" z 1925 r. Towarzystwo do chwili obecnej trzykrotnie organizowało takie uroczystości. W 1980 r. W zagrodzie Witosa, w swoim gronie obchodzono 55.rocznicę. Zaś w 1985 r. Przygotowano "dożynki" na szerszą skalę. W przeddzień odbyła się sesja popularno-naukowa z udziałem wybitnych literatów polskich jak Prof. Roch Sulima, Jodełka - Burzecki, poeci i pisarze: Stanisław Nowak, Tadeusz Mocarski czy Edward Kupiszewski. Wówczas także wmurowano i odsłonięto pamiątkową tablicę na Domu Ludowym.
W Roku 2000 - Reymontowskim - odbyły się Ogólnopolskie Dożynki Reymontowskie, których grono organizatorów poszrzyło się znacznie. Już nie samo Towarzystwo ale do ich zorganizowania przyłaczyli się: Urząd Gminy, Psl, Małopolska Izba Rolnicza, Ogólnopolski Komitet Obchodów Roku Reymontowskiego.
Inne ważne uroczystości organizowane przez Towarzystwo, o których szczegółowo trudno w tym miejscu pisać to: 100 lecie urodzin Witosa, a także 110 i 120 rocznica urodzin. W 1979 r. - 70.lecie ZMW "Wici" i wiele innych ważnych rocznic, jak choćby kolejne rocznice śmierci Władysława Kojdra w Przeworsku.

Osobny temat pracy Towarzystwa to ciągła walka o odzyskanie Uniwersytetu Ludowego dla młodzieży ZMW "Wici", prawowitych właścicieli tegoż budynku. Towarzystwo w pierwszej kolejności doprowadziło do przywrócenia imienia Witosa, a następnie oddania go w ręce młodzieży.

W 1985 r. Zmarł St. Mierzwa. Towarzystwo urządziło Mu wielki pogrzeb, przypominający pogrzeb Witosa. Mierzwa spoczął obok Niego w Jego Kaplicy.

Oddzielną sprawą, która swą tematyką wykracza poza ramy tej publikacji są sprawy polityczne. Wspominalismy, iż Towarzystwo pełniło szczególną rolę na mapie opozycji politycznej w Polsce w latach ubiegłych oraz o tym, iż jego członkowie byli pod ciągłą obserwacją władz. Towarzystwo zaangażowało się w przemiany, jakie miały miejsce w Polsce pod koniec lat 70/tych a następnie 80-tych. W okresie stanu wojennego zostało zawieszone, a władze ustaliły kuratora. Towarzystwo włączyło się w ruch solidarnościowy, którego działacze przyjeżdżali do Wierzchosławic. Stanisław Mierzwa wziął udział w wspólnym wiecu w Wierzchosławicach z Solidarnością RI. W okresie odrodzenia się "drugiej" solidarności Towarzystwo przyczyniło się do reaktywowania Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wcześnie współzakładając Ogólnopolskie Komitety Odrodzenia Ruchu Ludowego a w konsekwencji PSL - Wilanów. Główna w tym zasługa była przede wszystkim Prezesa Towarzystwa - Franciszka Kiecia, którego dziś wielu uznaje za kontynuatora działalności Stanisława Mierzwy.

W latach 90 -tych Towarzystwo włączyło się w prace Polskiego Stronnictwa Ludowego, nie przestając realizować swych statutowych celów i zamierzeń.

Inny tor działalności Towarzystwa to prace wokół gospodarstwa Witosa, a wiec ratowanie materialanej spuścizny wójta Wierzchosławic. Wspólnie z Muzeum w krótkim czasie zdołano przeprowadzić remonty kapitalne dwóch obiektów a nastepnie odpowiednio je wyposażyć. Mianowicie tymi budynkami były: "stary dom", czyli miejsce urodzenia Wincentego Witosa, a nastepnie budynek inwentarskich w "nowej zagrodzie". Przez blisko 30.letnią działalność Towarzystwo wspierało Muzeum w pracach gospodarczych i remontowych zagrody oraz przyczyniło się do zgromadzenia ważnych i bogatych zbiorów poświęconych Witosowi i historii politycznej polskiej wsi. Archiwa działalności członków Towarzystwa wzbogacają zbiory Muzeum.

Najbardziej w pamięci wielu mieszkańcow Polski utrwaliła się piękna tradycja "Zaduszek Witosowych", kiedy to do Wierzchosławic, w pierwszą niedzielę po Wszystkich Świętych każdego roku, od z górą trzydziestu lat zdażają ci, którzy pragną pokłonić się Witosowi, oddać szacunek dla jego programu i roli,jaką w historii Polski odegrał. Spełniają się wówczas prorocze słowa pisarza Jana Wiktora, który na pogrzebie Witosa mówił "Ta mogiła nie będzie tylko symbolem przeszłości, przypomnieniem trudów minionych, nie będzie zimnym, martwym sarkofagiem, bo ona żyje dumą zwycięskiego chłopa (...) Ta mogiła będzie żyć wielką prawdą życia Wodza arodu. Z niej jako ogniska wiekowego, będą brać chłopi głownie, aby podpalać serca miłością wolności, która jest służba dla Polski, najtrwalszą podwaliną jej potęgi".